Қырғызстан:
«Үстіме жуынды төккендей сезімде болдым»
«Үстіме жуынды төккендей сезімде болдым»
Виктория 24 жаста, ол Бішкектің дүкендерінің бірінде кеңесші болып жұмыс істейді. Бүгін ол тағы да жұмыста кідіруде. Оның көлігі жоқ болғандықтан, осындай кездерде үйіне дейін таксимен қйтуға мәжбүр.
“
Ол өзі: «бұл түнделетіп жұмыс кестесі ретсіз жүретін қоғамдық көлікті күткенге қарағанда қауіпсіздірек», - деп ағынан жарылуда.
Осындай күндердің бірінде ол әдетінше такси қызметіне қоңырау шалып, көлік жіберуді өтінген.
Виктория: «Таксист егде жастағы еркек болды. сапар бастала салысымен оның сөйлескісі келіп бара жатқаны айтпаса да белгілі болды. өз басым таксиде тіс жармай отыруды құптаймын. Нәтижесінде жүргізуші менің неше жаста екенімді, неге осыншама жас көрінетінімді сұрай бастады. Егер жас болғанда, мені .... едім дегендей ыңғайсыз заттар айта бастады. Кейін орынсыз комплименттер айта бастап, сосын сынауға көшіп, менің сырт-келбетімді әңгіме ете бастады. Ақыр соңында мен үйіме дейін үндемей жеттім. Көліктен шыққан соң менің үстіме жуынды төккендей сезімде болдым», - деп баяндауда.
Оның айтуынша, бұл таксиде жүргізуші тарапынан жеке шекаралары тапталған жалғыз жағдай емес.
«Олардың не деп және қалай айтқанын нақты есімде емес, бірақ эмоционалдық тұрғыдан мен өзімді өте ыңғайсыз сезіндім», - деп Виктория болғанды еске алуда.
Осындай күндердің бірінде ол әдетінше такси қызметіне қоңырау шалып, көлік жіберуді өтінген.
Виктория: «Таксист егде жастағы еркек болды. сапар бастала салысымен оның сөйлескісі келіп бара жатқаны айтпаса да белгілі болды. өз басым таксиде тіс жармай отыруды құптаймын. Нәтижесінде жүргізуші менің неше жаста екенімді, неге осыншама жас көрінетінімді сұрай бастады. Егер жас болғанда, мені .... едім дегендей ыңғайсыз заттар айта бастады. Кейін орынсыз комплименттер айта бастап, сосын сынауға көшіп, менің сырт-келбетімді әңгіме ете бастады. Ақыр соңында мен үйіме дейін үндемей жеттім. Көліктен шыққан соң менің үстіме жуынды төккендей сезімде болдым», - деп баяндауда.
Оның айтуынша, бұл таксиде жүргізуші тарапынан жеке шекаралары тапталған жалғыз жағдай емес.
«Олардың не деп және қалай айтқанын нақты есімде емес, бірақ эмоционалдық тұрғыдан мен өзімді өте ыңғайсыз сезіндім», - деп Виктория болғанды еске алуда.
Өзім үшін ең нашар нәтижені елестеттім
«Бірде әріптестермен болған ортақ отырыстан кейін кешке қарай такси шақырдым, - деп Айдай өз оқиғасын айта бастады. – Кеш еді, бірақ көшеде көліктер әлі де бар еді, адамдар да қыдырып жүрген. Менің әріптесім шығарып салуға ниет білдірді. Ол көлік келгенде нөмерін жазып алғанын айтып, үйге жеткенімді хабар беруімді өтінді. Біз қоштастыұ, ал көлік жүре берді. Жақын жердегі бағдаршамда тоқтап, жүргізуші бұрылып, келесі затты сұрады: «Ал ол көлік нөмерін не үшін жаттап алды?». Мен барынша сергек жауап беруге тырысып: «Қауіпсіздік үшін шығар», - дедім. Жүргізуші лезде екінші сұрағын қойды: «Ол мен сізді өлтіріп қояды деп ойлай ма?». Мен не дерімді білмедім әрі сол сәтте қатты қорқа бастадым».
Осы оқиғадан кейін Айдай әрдайым тым кеш уақытта кідіріп жатса, өз туыстарына қоңырау шалып, өзін күтіп алуын сұрайды.
«Сол бір кеште жүргізуші одан кейін тіл қатпады, мен де. Бір жағынан ол түк істемеген де сияқты: балағаттамады не қорқытпады. Бірақ мен өзім үшін ең нашар нәтижені елестеткізген сол бір сұрақ менің мазамды қашырды», - деп баяндайды Айдай.
«Сол бір кеште жүргізуші одан кейін тіл қатпады, мен де. Бір жағынан ол түк істемеген де сияқты: балағаттамады не қорқытпады. Бірақ мен өзім үшін ең нашар нәтижені елестеткізген сол бір сұрақ менің мазамды қашырды», - деп баяндайды Айдай.
Ұялғандықтан шағымданбайды
Таксидегі өз қауіпсіздігіне деген сенімсіздік криминалдық жаңалықтар топтамасындағы әйелдерге жасалатын шабуыл жайлы оқиғалардан кейін беки түседі.
2018 жылдың қараша айында әлеуметтік желілерде екі ержігіттің хиджабтағы қызды такси белгісі бар Honda Fit көлігінен шығарып жатқан видео тараған еді. Онда әйелді 49 жасар еркек күшпен ұстап отырған. Оқиға түн уақытында Бішкек қаласында орын алған. Ол уақытта аталмыш қыз үйіне қайтып бара жатқан. Жанында көлік тоқтап, жүргізуші оны үйіне дейін апарып салуды ұсынған.
Дала суық әрі қараңғы болғандықтан, ештеңеден күдіктенбеген қыз көлікке отырған. Жүргізуші оған шабуыл жасап, шешіндіріп, қызды зорламақшы болған. Куәгерлер көмектесуді өтінген айғайды естіп, жүгіріп барып, қызды көліктен алып шығарған. Бірнеше күннен кейін милиция таксисті ұстап алған, содан кейін ғана жәбірленуші арыз жазған.
Сол уақытта милиция қыздың әуел баста қыз ұялғандықтан арыз жазғысы келмегендігін айтқан еді. Бірақ таксисті екі айға қамаққа алып, БАҚ бұл оқыға жайлы жарилай бастағаннан кейін милицияға басқа екі жәбірленуші келген.
Тура сол такси жүргізушісінің алғашқы зорлау әрекетінен екі күн өткен соң, қала шетінде 29 жастағы қызды өз көлігінде зорлауға тырысқаны белгілі болды.
Ал тағы бір жәбірленуші сол жүргізуші оны 2018 жылдың ақпан айында зорлауға тырысқаны туралы айтты.
«Содан кейін әйел ер адам таба алмайды деп шешіп, милицияға жүгіну ойынан бас тартқан. Қараша айының соңында жаңалықтарды қарап, такси жүргізушісін танығаннан кейін ғана ол ер адамға қатысты арыз жазуға бекінген», - деп хабарлады милция.
Бұл оқиғалар кейбір әйелдердің заңмен жазаланатына қарамастан зорлау әрекеттері туралы мәлімдемеуді қалайтындығын көрсетеді. Сонымен бірге, таксидегі алымсақтық пен орынсыз флирт бұған тап болған қыздардың өзінен басқа ешкімнің тарапынан тіркелмейді.
2018 жылдың қараша айында әлеуметтік желілерде екі ержігіттің хиджабтағы қызды такси белгісі бар Honda Fit көлігінен шығарып жатқан видео тараған еді. Онда әйелді 49 жасар еркек күшпен ұстап отырған. Оқиға түн уақытында Бішкек қаласында орын алған. Ол уақытта аталмыш қыз үйіне қайтып бара жатқан. Жанында көлік тоқтап, жүргізуші оны үйіне дейін апарып салуды ұсынған.
Дала суық әрі қараңғы болғандықтан, ештеңеден күдіктенбеген қыз көлікке отырған. Жүргізуші оған шабуыл жасап, шешіндіріп, қызды зорламақшы болған. Куәгерлер көмектесуді өтінген айғайды естіп, жүгіріп барып, қызды көліктен алып шығарған. Бірнеше күннен кейін милиция таксисті ұстап алған, содан кейін ғана жәбірленуші арыз жазған.
Сол уақытта милиция қыздың әуел баста қыз ұялғандықтан арыз жазғысы келмегендігін айтқан еді. Бірақ таксисті екі айға қамаққа алып, БАҚ бұл оқыға жайлы жарилай бастағаннан кейін милицияға басқа екі жәбірленуші келген.
Тура сол такси жүргізушісінің алғашқы зорлау әрекетінен екі күн өткен соң, қала шетінде 29 жастағы қызды өз көлігінде зорлауға тырысқаны белгілі болды.
Ал тағы бір жәбірленуші сол жүргізуші оны 2018 жылдың ақпан айында зорлауға тырысқаны туралы айтты.
«Содан кейін әйел ер адам таба алмайды деп шешіп, милицияға жүгіну ойынан бас тартқан. Қараша айының соңында жаңалықтарды қарап, такси жүргізушісін танығаннан кейін ғана ол ер адамға қатысты арыз жазуға бекінген», - деп хабарлады милция.
Бұл оқиғалар кейбір әйелдердің заңмен жазаланатына қарамастан зорлау әрекеттері туралы мәлімдемеуді қалайтындығын көрсетеді. Сонымен бірге, таксидегі алымсақтық пен орынсыз флирт бұған тап болған қыздардың өзінен басқа ешкімнің тарапынан тіркелмейді.
2019 жылы Қырғызстан судьяларының әйелдер қауымдастығы университеттер мен жұмыс орындарындағы жыныстық алымсақтық туралы зерттеу жүргізді.
Осылайша жыныстық алымсақтық орнаған жағдайда әйелдер көмек не кеңес алу үшін құрбыларына, достарына, отбасына не жақындарына жүгінеді екен. Соның өзінде зерттеу нәтижесі бойынша құқық қорғау органдарына жүгінген бірде-бір жағдай орнамағаны мәлім болды.
«Сауалнамадан өткен адамдар пікірінше, әйел жыныстық алымсақтық орнауы туралы шағымданғанда көп жағдайда болған істе жәбірленушінің өзін кінәләп, алымсақтық себебі ретінде жәбірленушіні көрсетіп, жағдаятты өз әрекетімен ушықтырған адам ретінде әйелді кінәләйді. Бұл құрбандардың құқық қорғау органдарына шағымданбауының негізгі себебі болып табылады», - деп зерттеуде айтылған.
Жыныстық алымсақтық жайттарына қоғам назарын тарту мен әйелдің өзі кінәлі деп қалыптасқан қоғам пікірі қылмыскерді жазалауға деген құлшыныс болмауының басты себептері болады.
Осылайша жыныстық алымсақтық орнаған жағдайда әйелдер көмек не кеңес алу үшін құрбыларына, достарына, отбасына не жақындарына жүгінеді екен. Соның өзінде зерттеу нәтижесі бойынша құқық қорғау органдарына жүгінген бірде-бір жағдай орнамағаны мәлім болды.
«Сауалнамадан өткен адамдар пікірінше, әйел жыныстық алымсақтық орнауы туралы шағымданғанда көп жағдайда болған істе жәбірленушінің өзін кінәләп, алымсақтық себебі ретінде жәбірленушіні көрсетіп, жағдаятты өз әрекетімен ушықтырған адам ретінде әйелді кінәләйді. Бұл құрбандардың құқық қорғау органдарына шағымданбауының негізгі себебі болып табылады», - деп зерттеуде айтылған.
Жыныстық алымсақтық жайттарына қоғам назарын тарту мен әйелдің өзі кінәлі деп қалыптасқан қоғам пікірі қылмыскерді жазалауға деген құлшыныс болмауының басты себептері болады.
Бішкектегі «Намба Такси» қызметінің қаржы директоры Алия Чалакеева осы пікірмен келіседі. Оның айтуынша, клиенттер көбінесе кейбір жүргізушілердің дөрекі әрекеттеріне шағымданады. Ал қол сұғушылыққа қатыста арыздар соңғы үш жылда тек 3-4 екен.
Алия Чалакеева
Сурет: жеке мұрағат
Чалакееваның пікірі бойынша, әйелдердің осындай оқиғалар жайлы жария етпей, жабулы қазан күйінде қалдыратынын жоққа шығаруға болмайды. Кішігірім дөрекілік көргенде диспетчерге хабарласып, шағымданатын адамдар да бар. Олардың қоңырауларын сапаны қадағалау бөліміне ауыстырады. Осы бөлім сол шағымға жауап береді. Ал қол сұғуға қатысты айтсақ, бұл тұста ділдің ықпалы болуы әрі соның салдарынан көпшілік мұндай жағдайларды назарсыз қалдыруы әбден мүмкін.
Қазір «Би Такси» деп танылған «Намба Такси» қызметі Қырғызстан нарығында сегіз жыл көлемінде жұмыс істеп жүр. Ал Бішкек ішінде аталмыш такси қызметінде 10 мыңнан астам жүргізуші бар.
«Біздің автопарк көліктерінің бәрі де GPS-трекерлермен жабдықталған. Ол бізге көліктің қай маршрутпен жүргенін қадағалауға көмектеседі. Жүргізушілерді іріктеу міндеті көлік бөліміне жүктелген. Егер адам бізге сай келсе, менеджерлер оларды оқытуды бастайды. Бізде қосымшаны қолдану амалдары туралы, жолаушыларға не айтып-айтпау керектігі жайлы ақпарат көрсетілген брошюлар бар. Одан басқа біздің тұрақты клиенттеріміз шағым туындаған кезде хабарласуға болатын сапа қадағалау бөлімі барын біледі», - дейді Чалакеева.
Оның сөзінше, шағымдар ерлерге қарағандай әйелдер тарапынан көбірек түседі. Ал даулы мәселелер көбінесе кептеліс уақытында таңғы 8 бен 10 арасында және кешкі 4 пен 8 арасында туындайды екен.
«Ол уақытта барлық такси қызметі жүктелген, ал тапсырыс саны көп болғанда жүргізуші қобалжиды. Ұзақ күткеннен кейін жолаушы да қызу күйде болуы мүмкін. Даулы мәселелердің осы уақытта туынау себебі де осы», - дейді Чалакеева.
«Шанс» дағдарыс орталығының директоры Елена Ткачева биыл оларда таксидегі алымсақтық бойынша шағымдар түспеген, бірақ осыдан бір-екі жыл бұрын осы сынды жағдайлар көптеп тіркелген.
«Біздің автопарк көліктерінің бәрі де GPS-трекерлермен жабдықталған. Ол бізге көліктің қай маршрутпен жүргенін қадағалауға көмектеседі. Жүргізушілерді іріктеу міндеті көлік бөліміне жүктелген. Егер адам бізге сай келсе, менеджерлер оларды оқытуды бастайды. Бізде қосымшаны қолдану амалдары туралы, жолаушыларға не айтып-айтпау керектігі жайлы ақпарат көрсетілген брошюлар бар. Одан басқа біздің тұрақты клиенттеріміз шағым туындаған кезде хабарласуға болатын сапа қадағалау бөлімі барын біледі», - дейді Чалакеева.
Оның сөзінше, шағымдар ерлерге қарағандай әйелдер тарапынан көбірек түседі. Ал даулы мәселелер көбінесе кептеліс уақытында таңғы 8 бен 10 арасында және кешкі 4 пен 8 арасында туындайды екен.
«Ол уақытта барлық такси қызметі жүктелген, ал тапсырыс саны көп болғанда жүргізуші қобалжиды. Ұзақ күткеннен кейін жолаушы да қызу күйде болуы мүмкін. Даулы мәселелердің осы уақытта туынау себебі де осы», - дейді Чалакеева.
«Шанс» дағдарыс орталығының директоры Елена Ткачева биыл оларда таксидегі алымсақтық бойынша шағымдар түспеген, бірақ осыдан бір-екі жыл бұрын осы сынды жағдайлар көптеп тіркелген.
Елена Ткачева
Сурет интернеттен
«Такси қызметтері өз жұмыскерлерін «ішпейді, шекпейді, көлігі бар» деген қағида бойынша термей, оларды оқытуы тиіс. Жүргізуші міндеттерін орындау кезінде болады. жолаушылар әртүрлі болуы мүмкін, бірақ кез келген жағдайда жүргізуші түзу әрі түр білдірмеуі керек», - дейді Ткачева.
Оның айтуынша, жүргізушілерді тек қана мінез-құлық ережесіне ғана емес, генделік сезімталдыққа да үйрету керек, себебі олар қол сұғып қана қоймай, одан басқа боқтауы немесе қзін дөрекі ұстауы мүмкін.
Оның айтуынша, жүргізушілерді тек қана мінез-құлық ережесіне ғана емес, генделік сезімталдыққа да үйрету керек, себебі олар қол сұғып қана қоймай, одан басқа боқтауы немесе қзін дөрекі ұстауы мүмкін.
«Алымсақтың алдын алу үшін біз істей алатын ең басты нәрсе – жүргізушілерді іріктеу жұмысын күшйтіп, сапасын арттыру. Оған қоса олардың оқытуына ден қою, себебі біз жолпушының қолаулы сапары үшін жауаптымыз». Бұл такси қызметінің директоры Чалакеева сөзі.
Ол такси қызметінің әрбір азамат өз шағымын білдіріп, арыз жаза алатын әлеуметтік желілерде парақшалары бар екенін атап өтті.
Ол такси қызметінің әрбір азамат өз шағымын білдіріп, арыз жаза алатын әлеуметтік желілерде парақшалары бар екенін атап өтті.
Алия Чалакеева
Сурет: жеке мұрағат
«Егер сіз жүргізушінің ақылға қонымсыз әрекетінің куәгері атансаңыз, даулы жағдай жасағыңыз келмесе, онда сіз сапар біткеннен кейін диспетчерге хабарласа аласыз. жеке өз басым сізге арандатушылық берілмеуді, жүргізушінің орынсыз сұрақтарына жауап бермеуді, жүргізуші тарапынан ақылға қонымсыз, ессіз әрекеті орын алған бойда біздің диспетчерлік қызметке қоңырау шалуға кеңес беремін», - деп Алия Чалакеева өз ұсынысын айтты.
Алымсақтықтан қалай қорғануға болады?
Алымсақтың орнау фактілерін дәлелдеу өте қиын. Егер сіз таксиде жалғыз болған болсаңыз, ол жерде ешбір куәгер жоқ әрі денеңізде қол сұғушылықтан қалған іздер, аудио не видеожазбалар жоқ деген сөз.
Юрист Эльвира Тилек кызы қырғыз елінің құқығында «алымсақтық» деген түсінік толыққанды ашылмағандығын атап өтуде.
Мысалы, осылайша «Ерлер мен әйелдердiң тең құқықтарының және тең мүмкiндiктерiнiң мемлекеттiк кепiлдiктерi туралы» заңда «жыныстық алымсақтық» деген сөз кездеседі. сть упоминание «сексуального домогательства».
Юрист Эльвира Тилек кызы қырғыз елінің құқығында «алымсақтық» деген түсінік толыққанды ашылмағандығын атап өтуде.
Мысалы, осылайша «Ерлер мен әйелдердiң тең құқықтарының және тең мүмкiндiктерiнiң мемлекеттiк кепiлдiктерi туралы» заңда «жыныстық алымсақтық» деген сөз кездеседі. сть упоминание «сексуального домогательства».
Жыныстық алымсақтық – сөзбен не іспен көрсетілген, еңбек не қызметтікғ материалды, отбасылы және басқа да тәуелділіктегі тұлғаны қорлайтын және жәбірлейтін жыныстық сипаттағы әрекеттер.
«Егер таксидегі қол сұғушылықты қарастыратын болсақ, онда осы сынды фактілер бұл анықтамаға сай келу ықтималдығы төмен. Одан өзге бұл анықтама күнделікті орын алып жататын көшедегі тиісулерді қамтымайды», - деп атап өтуде заңгер Тилек кызы.
Сонымен қатар, Қырғызстанның Қылмыстық кодексінде сексуалдық сипаттағы іс-әрекеттерге мәжбүрлеу туралы 163-бап бар:
Қылмыс белгілері болмаған кезде адамды бопсалау не жәбірленушінің материалдық немесе өзге де тәуелділігін пайдалану арқылы жыныстық қатынас жасауға, еркек пен еркектің жыныстық қатынас жасауына, әйел мен әйелдің жыныстық қатынас жасауына немесе сексуалдық сипаттағы өзге де әрекеттер жасауға мәжбүрлеу.
Бұл қылмыс белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан 4 жылдан 5 жылға дейін айыру немесе 280 — ден 360 сағатқа дейін түзеу жұмыстарымен немесе жеке тұлғалар үшін шамамен 125 АҚШ долларын, заңды тұлғалар үшін 350 АҚШ долларын айыппұл салумен немесе 2,5 жылға дейін бас бостандығынан айырумен жазаланады.
«Егер таксидегі кейсті алатын болсақ, онда іс-әрекетке итермелеу тек такси жүргізушісінің жыныстық қатынас ұсынуы, киімін шешіп, есіктерін жабуы ғана болуы мүмкін. Тек жыныстық сипаттағы іс-әрекеттер ғана мәжбүрлеу ретінде танылады, ол үшін кейін 1 санаттағы бас бостандығынан айыру жазасы қарастырылған [ред.: 2,6 жасқа дейін], бұл өте аз. Мәжбүрлеу фактісін дәлелдеу өте қиын, маңызды дәлелдер болуы керек, ал егер куәгерлер болмаса, Іс толық тергелмейді және жабық болады», - дейді адвокат.
Сонымен қатар, Қырғызстанның Қылмыстық кодексінде сексуалдық сипаттағы іс-әрекеттерге мәжбүрлеу туралы 163-бап бар:
Қылмыс белгілері болмаған кезде адамды бопсалау не жәбірленушінің материалдық немесе өзге де тәуелділігін пайдалану арқылы жыныстық қатынас жасауға, еркек пен еркектің жыныстық қатынас жасауына, әйел мен әйелдің жыныстық қатынас жасауына немесе сексуалдық сипаттағы өзге де әрекеттер жасауға мәжбүрлеу.
Бұл қылмыс белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан 4 жылдан 5 жылға дейін айыру немесе 280 — ден 360 сағатқа дейін түзеу жұмыстарымен немесе жеке тұлғалар үшін шамамен 125 АҚШ долларын, заңды тұлғалар үшін 350 АҚШ долларын айыппұл салумен немесе 2,5 жылға дейін бас бостандығынан айырумен жазаланады.
«Егер таксидегі кейсті алатын болсақ, онда іс-әрекетке итермелеу тек такси жүргізушісінің жыныстық қатынас ұсынуы, киімін шешіп, есіктерін жабуы ғана болуы мүмкін. Тек жыныстық сипаттағы іс-әрекеттер ғана мәжбүрлеу ретінде танылады, ол үшін кейін 1 санаттағы бас бостандығынан айыру жазасы қарастырылған [ред.: 2,6 жасқа дейін], бұл өте аз. Мәжбүрлеу фактісін дәлелдеу өте қиын, маңызды дәлелдер болуы керек, ал егер куәгерлер болмаса, Іс толық тергелмейді және жабық болады», - дейді адвокат.
Заңдардың тиімсіздігі факторларының бірі Эльвира Тилек кызы «алымсақтық» ұғымының жоқтығын және алымсақтықтың жыныстық қудалаудан қалай ерекшеленетінін түсіндіреді.
Эльвира
Тилек кызы
Тилек кызы
Сурет: жеке мұрағат
«Біздің заңда бастықтың немесе адам экономикалық тұрғыдан тәуелді басқа адамның жыныстық сипаттағы әрекеттері қысым көрсету болып саналады, бірақ қысым көрсету басқа әріптестерден, көшеде, таксиде болуы мүмкін екендігі ескерілмейді. Қазір біз бұл мәселені шеше алмаймыз, сондықтан заңнаманы қайта қарау қажет», - дейді Эльвира Тилек кызы.
Оның айтуынша, әртүрлі сипаттамалар, соның ішінде жыныстық белгілері бойынша кемсітушілікке қарсы күрес тетіктері жазылатын заң қабылдау қажет.
Сонымен қатар, ол мұндай істерді қарау тәжірибесін өзгерту қажеттілігін атап өтті.
Алымсақтықтан зардап шеккендер әртүрлі себептерге байланысты құқық қорғау органдарына жүгінбейді, бірақ заңгерлердің айтуынша, құқық қорғау органдарының өздері мұндай істерді тергеуге мүдделі емес.
«Құқық қорғау органдары арыздарды қабылдамайды, өйткені оларда сексистік стереотиптер бар, сондықтан бұл мәселені көрінетін етіп жария ету қажет», - дейді Эльвира Тилек кызы.
Сонымен қатар, ол мұндай істерді қарау тәжірибесін өзгерту қажеттілігін атап өтті.
Алымсақтықтан зардап шеккендер әртүрлі себептерге байланысты құқық қорғау органдарына жүгінбейді, бірақ заңгерлердің айтуынша, құқық қорғау органдарының өздері мұндай істерді тергеуге мүдделі емес.
«Құқық қорғау органдары арыздарды қабылдамайды, өйткені оларда сексистік стереотиптер бар, сондықтан бұл мәселені көрінетін етіп жария ету қажет», - дейді Эльвира Тилек кызы.
«Шанс» дағдарыс орталығының директоры Елена Ткачева таксидегі қауіпсіздік бойынша ұсыныстар ретінде негізгі шарттардың бірі — ресми такси қызметтерінің машиналарын шақыру деп атап өтті.
Елена Ткачева
Сурет интернеттен
«Олар сапарды қадағалап, межелі жерге келіп-келмеуін тіркейді. Егер бірдеңе болып жатса, сіз операторларға қоңырау шалып, шағымдана аласыз», - дейді Ткачева.
Оған қоса қауіпсіздік үшін жүргізушінің артындағы орындыққа отыруды ұсынады.
«Егер жүргізуші сізбен сөйлесе баста, онда сіз оған ескертіп, "тоқтатыңыз"деп айтуыңыз керек. Осы сөзбен біз өзімізге сенім жағдайынан шығатынымызды және әрі қарай қандай іс-әрекеттер жасауға дайын екенімізді көрсетеміз. Егер жүргізуші тоқтатпаса, онда біз жүргізушінің әрекеті сіздің жеке шекараңызды бұзады деп айта аламыз», - дейді Ткачева.
Ол адамның жеке шекарасын бұзатын әрекеттерді зорлық-зомбылыққа жатқызуға болатындығын айтады.
«Адам таксиге такси жүргізушісімен танысу үшін емес, белгілі бір жерге жету үшін отырады. Егер адам тоқтамаса, онда сіз полицияға қоңырау шалыңыз деп айтасыз. 102 нөміріне қоңырау шалып, Сіз қайда екеніңізді және жүргізуші сізді қорлайтынын айтасыз», - деп кеңес береді Елена Ткачева.
Оған қоса қауіпсіздік үшін жүргізушінің артындағы орындыққа отыруды ұсынады.
«Егер жүргізуші сізбен сөйлесе баста, онда сіз оған ескертіп, "тоқтатыңыз"деп айтуыңыз керек. Осы сөзбен біз өзімізге сенім жағдайынан шығатынымызды және әрі қарай қандай іс-әрекеттер жасауға дайын екенімізді көрсетеміз. Егер жүргізуші тоқтатпаса, онда біз жүргізушінің әрекеті сіздің жеке шекараңызды бұзады деп айта аламыз», - дейді Ткачева.
Ол адамның жеке шекарасын бұзатын әрекеттерді зорлық-зомбылыққа жатқызуға болатындығын айтады.
«Адам таксиге такси жүргізушісімен танысу үшін емес, белгілі бір жерге жету үшін отырады. Егер адам тоқтамаса, онда сіз полицияға қоңырау шалыңыз деп айтасыз. 102 нөміріне қоңырау шалып, Сіз қайда екеніңізді және жүргізуші сізді қорлайтынын айтасыз», - деп кеңес береді Елена Ткачева.
Лонгридке үлес қосқандар:
Авторлар:
Зульфия Раисова,
Назигуль Жусупова,
Мазхаб Джумъа,
Ирина Матвиенко
Назигуль Жусупова,
Мазхаб Джумъа,
Ирина Матвиенко
Лонгрид редакторы:
Наталья Ли
Идея авторлары:
Зульфия Раисова
Дастан Аққожа
Идея авторлары:
Зульфия Раисова
Дастан Аққожа
Оқиғаларды жинаумен айналысқандар:
Исмаил Карыпов,
Фарангис Давронова,
Вера Сухина,
Анастасия Черепанова,
Дастан Аққожа,
Кирилл Флаймен,
Мөлдір Албан
Фарангис Давронова,
Вера Сухина,
Анастасия Черепанова,
Дастан Аққожа,
Кирилл Флаймен,
Мөлдір Албан
Иллюстрации:
Насиба Каримова
Верстка:
Карина Толмачева
Верстка:
Карина Толмачева
Лонгрид "Орта Азиядағы такси қауіпсіздігі" ақпараттық кампаниясы аясында шыққан
