cabar.asia
Тоҷикистон: Теъдоди бошандаҳои хонаи пиронсолон зиёд мешавад
Солҳои охир дар Тоҷикистон раванди аз парастории волидони солманд даст кашидани фарзандон дар ҳоли афзоиш аст.
акс аз: www.pixabay.com
акс аз: www.pixabay.com
Тибқи иттилои Агентии омори назди Президенти Тоҷикистон, дар қаламрави кишвар барои солмандон ва маълулон 7 муассиса амал мекунад. Бар пояи маълумоти расмӣ, соли 2021 ба ин муассисаҳо 1204 нафар қабул шудаанд, ки 1095 тани онҳо пиронсолон мебошанд. Аз ин шумора 632 мард ва 466 зан будааст.
Маъмулан тибқи анъана, нигоҳубини волидони пиронсол масъулияти фарзанд ба ҳисоб меравад ва фарзандоне, ки аз нигоҳубини падару модар саркашӣ мекунанд, мавриди интиқод ва муҳокимаи ҷомеа қарор мегиранд. Аммо омори солҳои охир нишон медиҳад, ки тамоюли аз парастории волидайн даст кашидани фарзандон рӯ ба афзоиш дорад ва ин раванд боиси нигаронии мутахассисон ва кормандони ниҳодҳои давлатӣ шудааст.
Сарнавишти талхи солмандони хонаи пиронсолони Тоҷикистон
Саодат Усмоноваи 80-сола аз шаҳри Конибодоми вилояти Суғд аст, ки ҳоло дар хонаи пиронсолони шаҳри Душанбе ба сар мебарад. Чанд муддат ӯ ҳатто намедонист, ки фарзандонаш ӯро дар хонаи пиронсолон гузоштаанд. Ба вай гуфтанд, ки дар беморхона табобат мегирад. Саодат ду духтар дорад, ки яке аз онҳо манзили ӯро фурӯхта ба хориҷи кишвар рафтааст.
"Ман барои худам ҳеч чиз накарда, онҳоро ба воя расонидам. Худам нахӯрдам, зебо напушидам, фикр кардам ки дар пиронсолӣ такягоҳи ман мешаванд. Ба ҳарду духтарам васият карда будам, ки пас аз марг гуру чӯби маро ба зима бигиранд, аммо ҳоло тақдири ман чӣ мешавад? Ҳама чӣ бо хости Худост",-мегӯяд Усмонова.
Ӯ нақл кард, ки вақте ҳанӯз духтаронаш хурд буданд, шавҳараш онҳоро партофта рафт. Худаш танҳо бо азобу машақати зиёд онҳоро ба воя расонид. Аз хешовандони наздикаш танҳо як бародараш мондааст, ки ҳоло дар Конибодом зиндагӣ мекунад.
"Намедонам ки чаро зиндагии ман ин тавр шуд? Ба ғайр аз бародарам хешу табори дигар ҳам дорам, аммо рафту омад надоштем. Набераам маро ба хонааш бурд ва чанд муддат ҳамроҳи ӯ зиндагӣ кардам. Аммо аз субҳ то шом кор мекунад, аз ин рӯ маро ин ҷо овард ва гоҳ-гоҳ ба хабаргирӣ меояд",-илова кард Усмонова.
Кормандони хонаи пиронсолон мегӯянд, фарзандони ӯро барои суҳбат даъват карда, аз онҳо хостаанд модарашонро бурда худашон нигоҳубин кунанд, вале духтаронаш рад кардаанд. Ҳатто гуфтаанд, ки омода ҳастанд дар бораи аз баҳри модарашон гузаштан забонхат бинависанд.
Ҳоло Саодат Усмонова аз бемории асаб, ки бар асари стресс ба вуҷуд омадааст, азият мекашад ва дар маркази тиббӣ муолиҷа мегирад.
Дар хонаи солмандон теъдоди одамоне ки дар пиронсолӣ танҳову бекас мондаанд, кам нестанд.
"Ман барои худам ҳеч чиз накарда, онҳоро ба воя расонидам. Худам нахӯрдам, зебо напушидам, фикр кардам ки дар пиронсолӣ такягоҳи ман мешаванд. Ба ҳарду духтарам васият карда будам, ки пас аз марг гуру чӯби маро ба зима бигиранд, аммо ҳоло тақдири ман чӣ мешавад? Ҳама чӣ бо хости Худост",-мегӯяд Усмонова.
Ӯ нақл кард, ки вақте ҳанӯз духтаронаш хурд буданд, шавҳараш онҳоро партофта рафт. Худаш танҳо бо азобу машақати зиёд онҳоро ба воя расонид. Аз хешовандони наздикаш танҳо як бародараш мондааст, ки ҳоло дар Конибодом зиндагӣ мекунад.
"Намедонам ки чаро зиндагии ман ин тавр шуд? Ба ғайр аз бародарам хешу табори дигар ҳам дорам, аммо рафту омад надоштем. Набераам маро ба хонааш бурд ва чанд муддат ҳамроҳи ӯ зиндагӣ кардам. Аммо аз субҳ то шом кор мекунад, аз ин рӯ маро ин ҷо овард ва гоҳ-гоҳ ба хабаргирӣ меояд",-илова кард Усмонова.
Кормандони хонаи пиронсолон мегӯянд, фарзандони ӯро барои суҳбат даъват карда, аз онҳо хостаанд модарашонро бурда худашон нигоҳубин кунанд, вале духтаронаш рад кардаанд. Ҳатто гуфтаанд, ки омода ҳастанд дар бораи аз баҳри модарашон гузаштан забонхат бинависанд.
Ҳоло Саодат Усмонова аз бемории асаб, ки бар асари стресс ба вуҷуд омадааст, азият мекашад ва дар маркази тиббӣ муолиҷа мегирад.
Дар хонаи солмандон теъдоди одамоне ки дар пиронсолӣ танҳову бекас мондаанд, кам нестанд.
Ҷумъахон Ҷалолови 70-сола шаш фарзанд дорад, вале дар хонаи пиронсолон зиндагӣ мекунад. Ҳоло на фарзандон ва на хешовандон ҳатто ба аёдаташ намеоянд. Мегӯяд, солҳои тӯлонӣ фарзандонро ба воя расонида, зиндагии хонаводаашро таъмин намуд, аммо ҳоло ҳеч яке аз онҳо ҳатто аз ӯ ёд намекунад.
Ба гуфтаи ӯ, замоне соҳиби чанд хона ва мошин буд. Ҳамаи инро ба фарзандонаш додааст, аммо имрӯз ҳатто ба зангҳои телефонаш ҷавоб намедиҳанд.
"Писари хурдӣ аз ман хоҳиш кард, ки хонаро ба номи ӯ гузаронам, рад накардам. Мошинро ҳам ба ӯ додам. Аммо ҳоло гӯиё маро намешиносад. Ҳатто ба зангҳои телефон ҷавоб намедиҳад. Зиёда аз як моҳ дар беморхона будам, дар ин муддат ҳамагӣ як бор хабаргирӣ омад ва ҳатто маблағи табобатамро пардохт накард. Ҳоло бекасу танҳо мондаам. Вақте аз беморхона ҷавоб шудам, ҷойи рафтан надоштам. Маҷбур шудам, ки ин ҷо биёям, касе аз хешовандонам парвои ҳолу саломатии маро надорад",- гуфт Ҷалолов.
акс аз: www.pixabay.com
Ба гуфтаи ӯ, замоне соҳиби чанд хона ва мошин буд. Ҳамаи инро ба фарзандонаш додааст, аммо имрӯз ҳатто ба зангҳои телефонаш ҷавоб намедиҳанд.
"Писари хурдӣ аз ман хоҳиш кард, ки хонаро ба номи ӯ гузаронам, рад накардам. Мошинро ҳам ба ӯ додам. Аммо ҳоло гӯиё маро намешиносад. Ҳатто ба зангҳои телефон ҷавоб намедиҳад. Зиёда аз як моҳ дар беморхона будам, дар ин муддат ҳамагӣ як бор хабаргирӣ омад ва ҳатто маблағи табобатамро пардохт накард. Ҳоло бекасу танҳо мондаам. Вақте аз беморхона ҷавоб шудам, ҷойи рафтан надоштам. Маҷбур шудам, ки ин ҷо биёям, касе аз хешовандонам парвои ҳолу саломатии маро надорад",- гуфт Ҷалолов.
акс аз: www.pixabay.com
Ҳаит Очилов низ дар хонаи пиронсолон ва маъюбони шаҳри Душанбе зиндагӣ мекунад. Ба гуфтаи ӯ, қаблан сарватманд буд, дар бузургтарин бозори Душанбе – "Корвон" нуқтаи савдо дошт. Соли 2014 дар бозор сӯхтор сар зад ва нисфи молаш оташ гирифт. Вай инчунин ба тиҷорати мошин ҳам машғул буд. Аммо тақдир якбора тамоми сарваташро аз ӯ гирифт ва чор маротиба дучори сакта шуд.
"Соли 2014 хушдоман ва ҳамсарам бе иҷозати ман ба бонк рафта, тамоми дороиҳоямро гарав гузошта, қарз гирифтанд. Онҳо натавонистанд ин қарзро баргардонанд. Бонк тамоми амволи маро гирифт. Баъд аз ин, сактаи мағзӣ гирифтам, чанд сол табобат кардам, аммо саломатиамро барқарор карда натавонистам",- гуфт ӯ.
Ҷалолов мегӯяд, қаблан вақте солиму сарватманд буд, ба тамоми наздиконаш кумак мекард, аммо ҳоло вақте ки худаш ба ёрӣ ниёз дорад, касе ҳатто аҳволашро намепурсад.
"Солҳое ки сарватманд будам, хоҳари хурдиам аз шавҳараш ҷудо шуд ва бо фарзандаш ҷойи рафтан надошт. Хонаи падариро ба номи ӯ кардам, аммо ҳоло вақте аз ӯ хоҳиш кардам, ки дар ин хона ақалан як ҳуҷраро ба ихтиёри ман гузорад, маро пеш кард. Як духтару як писар дорам, духтарам ба шавҳар баромад, саломатии писарам бошад, хуб нест ва ҳоло ӯро хушдоманам нигоҳубин мекунад",-бо ҳасрат қисса мекунад Ҳаит Очилов.
"Солҳое ки сарватманд будам, хоҳари хурдиам аз шавҳараш ҷудо шуд ва бо фарзандаш ҷойи рафтан надошт. Хонаи падариро ба номи ӯ кардам, аммо ҳоло вақте аз ӯ хоҳиш кардам, ки дар ин хона ақалан як ҳуҷраро ба ихтиёри ман гузорад, маро пеш кард. Як духтару як писар дорам, духтарам ба шавҳар баромад, саломатии писарам бошад, хуб нест ва ҳоло ӯро хушдоманам нигоҳубин мекунад",-бо ҳасрат қисса мекунад Ҳаит Очилов.
акс аз: cityreporter.ru
Пансионатҳои давлатӣ барои пиронсолон ва маъюбон шароити хуб доранд
Дар маҷмӯъ, онҳое ки дар Маркази минтақавии хидматрасонии иҷтимоӣ ба нафақахӯрон ва маъюбони шаҳри Душанбе зиндагӣ мекунанд, аз шароити ин муассиса қаноатманданд.
Онҳо барои муносибати хуб ва касбӣ ба раҳбарият ва кормандони муассиса изҳори ташаккур мекунанд. Мегӯянд се маротиба бо хӯроки гарм таъминанд, ҳамеша ба сабзавоту меваҷоти тару тоза дастрасӣ доранд.
Муҳаббат Зарипова, мудири ин муассиса дар суҳбат бо CABAR.asia гуфт, пайваста чорабиниҳои фарҳангӣ ташкил мекунанд, то бошандаҳои муассиса худро танҳо эҳсос накунанд.
"Мардҳо метавонанд домино, шоҳмот, шашка ва дигар бозиҳои рӯимизӣ кунанд. Барои занҳо маҳфили гулпарварон ташкил кардем, ки дар вақтҳои холиашон ба гулпарварӣ машғул мешаванд. Утоқи гулдӯзӣ ҳам дорем, ки занҳо ҳар вақт ки хоҳиш дошта бошанд, онҷо мераванд",-гуфт Зарипова.
Бо мусоидати ҳукумати шаҳри Душанбе ва Сафорати Ҷопон дар Тоҷикистон дар таҳхонаи бинои асосии Марказ сехи қаннодӣ ва кафшергарӣ сохта шудааст, ки бошандаҳо метавонанд онҷо кор кунанд.
Онҳо барои муносибати хуб ва касбӣ ба раҳбарият ва кормандони муассиса изҳори ташаккур мекунанд. Мегӯянд се маротиба бо хӯроки гарм таъминанд, ҳамеша ба сабзавоту меваҷоти тару тоза дастрасӣ доранд.
Муҳаббат Зарипова, мудири ин муассиса дар суҳбат бо CABAR.asia гуфт, пайваста чорабиниҳои фарҳангӣ ташкил мекунанд, то бошандаҳои муассиса худро танҳо эҳсос накунанд.
"Мардҳо метавонанд домино, шоҳмот, шашка ва дигар бозиҳои рӯимизӣ кунанд. Барои занҳо маҳфили гулпарварон ташкил кардем, ки дар вақтҳои холиашон ба гулпарварӣ машғул мешаванд. Утоқи гулдӯзӣ ҳам дорем, ки занҳо ҳар вақт ки хоҳиш дошта бошанд, онҷо мераванд",-гуфт Зарипова.
Бо мусоидати ҳукумати шаҳри Душанбе ва Сафорати Ҷопон дар Тоҷикистон дар таҳхонаи бинои асосии Марказ сехи қаннодӣ ва кафшергарӣ сохта шудааст, ки бошандаҳо метавонанд онҷо кор кунанд.
Дар хонаи солмандон теъдоди одамоне ки дар пиронсолӣ танҳову бекас мондаанд, кам нестанд.
акс аз: zen.yandex.ru
акс аз: zen.yandex.ru
Кӯдаконе ки волидони худро партофта мераванд, бояд муҷозот шаванд
Маъмулан бар пояи суннату анъанаҳо дар Тоҷикистон фарзандон волидони худро нигоҳубин ва нисбат ба онҳо ғамхорӣ мекунанд. Аммо ба гуфтаи мақомот, солҳои охир хонаҳои пиронсолон пур аз занону мардоне аст, ки фарзандонашон аз нигоҳубини онҳо даст кашидаанд.
Муҳаббат Зарипова мегӯяд, бештари пиронсолон аз фарзандонашон шикоят мекунанд.
Муҳаббат Зарипова мегӯяд, бештари пиронсолон аз фарзандонашон шикоят мекунанд.
"Дар муассисаи мо зиёда аз 100 пиронсолу маъюб зиндагӣ мекунад. Бештари онҳо соҳиби фарзанд ҳастанд. Шикоят мекунанд, ки онҳоро калон кардаанд, таълим додаанд, хона додаанд, вале дар пиронсолӣ фарзандон онҳоро партофтаанд",- таъкид мекунад ӯ.
Кормандони марказ мегӯянд, дар гузашта бештари афроди солманд, ки ин ҷо зиндагӣ мекарданд, афроди танҳо буданд. Аммо ҳоло аксари онҳо соҳиби фарзанду хешу табор ҳастанд.
Соли 2017 парлумони Тоҷикистон ба Кодекси ҷиноӣ тағйирот ворид кард, ки шадидтар кардани ҷавобгарии ҷиноятиро барои чунин фарзандон пешбинӣ мекунад. Ба моддаи 178-и Кодекси ҷиноятӣ "Қасдан саркашӣ намудани фарзандон аз таъминоти волидайни ғайри қобили меҳнат" банди дуюм илова шудааст. Тибқи ин банд, барои бидуни сабабҳои узрнок саркашӣ намудани фарзандон аз иҷрои қарори суд оид ба таъминоти волидайни ғайри қобили меҳнат бо маҳрум сохтан аз озодӣ ба муҳлати то се сол ҷазо дода мешавад.
Соли 2017 парлумони Тоҷикистон ба Кодекси ҷиноӣ тағйирот ворид кард, ки шадидтар кардани ҷавобгарии ҷиноятиро барои чунин фарзандон пешбинӣ мекунад. Ба моддаи 178-и Кодекси ҷиноятӣ "Қасдан саркашӣ намудани фарзандон аз таъминоти волидайни ғайри қобили меҳнат" банди дуюм илова шудааст. Тибқи ин банд, барои бидуни сабабҳои узрнок саркашӣ намудани фарзандон аз иҷрои қарори суд оид ба таъминоти волидайни ғайри қобили меҳнат бо маҳрум сохтан аз озодӣ ба муҳлати то се сол ҷазо дода мешавад.
Қаблан барои ин амал ҷазо дар намуди то ду сол корҳои ислоҳӣ ё ҳукми шартӣ пешбинӣ шуда буд.
Сангинтар кардани ҷазо дар Кодекси ҷиноятӣ баъди ворид намудани моддаи нав ба Конститутсияи Тоҷикистон дар соли 2016, ки дар он фарзандони болиғ ва қобили меҳнат барои таъминоти молии волидонашон муваззаф мешаванд, пайдо шуд. Аммо бо вуҷуди ин, ҳолатҳои даст кашидан аз парастории волидон афзоиш меёбад. Мақомдорон мегӯянд, аксарият ҳатто аз мавҷудияти чунин меъёри қонун хабар надоранд.
Сабабҳо дар чист ва чӣ тавр метавон онро ҳал кард?
Ба иддаои Help Age International, як созмони байналмилалӣ, ки вазъи бознишастаҳо дар саросари ҷаҳонро назорат мекунад, дар Тоҷикистон фарҳанги эҳтиром ва ғамхорӣ ба волидони пиронсол тадриҷан аз байн меравад. Муҳаққиқони ин созмон сабаби аслии ин равандро дар муҳоҷирати меҳнатӣ медонанд.
Ба гуфтаи ин созмон, муҳоҷирони кории тоҷик солҳои тӯлонӣ дар кишвари дигар зиндагӣ мекунанд ва нигоҳубини хонаводаҳои худро бар души волидони солхӯрда мегузоранд. Муаллифони пажуҳиш навиштаанд, ҳолатҳои оилаҳои нав барпо кардани муҳоҷирон ва фаромӯш кардани падару модар бештар шудааст.
Коршиносон афзоиши чунин ҳолатҳоро ба тарбияи нодурусти кӯдакон дар оила ва муассисаҳои таълимӣ рабт медиҳанд. Ба гуфтаи Муҳаббат Зарипова, Вазорати маориф ва илм ва дигар муассисаҳои таълимӣ бояд сари ин масъала кор кунанд.
"Дар тамоми муассисаҳои таълимии кишвар чунин ихтисосу фанҳоро ҷорӣ кардан лозим аст, то омӯзгорон ҳамарӯза бо ҷавонон кор кунанд, то онҳо маълумоти хуб бигиранд",- гуфт ӯ.
акс аз: www.istockphoto.com
Ба гуфтаи ин созмон, муҳоҷирони кории тоҷик солҳои тӯлонӣ дар кишвари дигар зиндагӣ мекунанд ва нигоҳубини хонаводаҳои худро бар души волидони солхӯрда мегузоранд. Муаллифони пажуҳиш навиштаанд, ҳолатҳои оилаҳои нав барпо кардани муҳоҷирон ва фаромӯш кардани падару модар бештар шудааст.
Коршиносон афзоиши чунин ҳолатҳоро ба тарбияи нодурусти кӯдакон дар оила ва муассисаҳои таълимӣ рабт медиҳанд. Ба гуфтаи Муҳаббат Зарипова, Вазорати маориф ва илм ва дигар муассисаҳои таълимӣ бояд сари ин масъала кор кунанд.
"Дар тамоми муассисаҳои таълимии кишвар чунин ихтисосу фанҳоро ҷорӣ кардан лозим аст, то омӯзгорон ҳамарӯза бо ҷавонон кор кунанд, то онҳо маълумоти хуб бигиранд",- гуфт ӯ.
акс аз: www.istockphoto.com
Ин матлаб дар доираи лоиҳаи IWPR "Amplify, Verify, Engage: Information for Democratisation and Good Governance in Eurasia", ки аз ҷониби ВКХ-и Норвеж маблағгузорӣ мешавад ва лоиҳаи "Рушди расонаҳои нав ва рӯзноманигории рақамӣ дар Осиёи Марказӣ", ки онро Институти инъикоси ҷанг ва сулҳ (IWPR) бо дастгирии Ҳукумати Бритониёи Кабир амалӣ мекунад, таҳия шудааст. Муҳтавои матлаб баёнгари нуқтаи назари расмии IWPR, ВКХ Норвеж ё Ҳукумати Бритониёи Кабир нест.
