cabar.asia
Тоҷикистон: Занҳои талоқшуда аз беадолатӣ дар додгоҳ шикоят мекунанд
Дар Тоҷикистон занҳои аз ҳамсари худ ҷудошуда шикоят мекунанд, ки пас аз муноқишаҳои оилавӣ онҳоро аз хона ронда, аз ҳуқуқи модарӣ маҳрум мекунанд.
акс аз: stock.adobe.com
акс аз: stock.adobe.com
Бино ба омори Вазорати адлияи Тоҷикистон, соли сипаришуда шумораи ҳолатҳои азҳампошии оилаҳо 3205 адад бештар шудааст. Агар соли 2020 10536 ҳолат сабт шуда бошад, пас дар соли 2021 он ба 13741 расидааст.
Аксар вақт ҳангоми ҷудо шудани оилаҳо баҳсҳо на танҳо дар бораи тақсимоти моликияти муштарак, балки перомуни фарзандон низ ба миён меоянд.
Аксар вақт ҳангоми ҷудо шудани оилаҳо баҳсҳо на танҳо дар бораи тақсимоти моликияти муштарак, балки перомуни фарзандон низ ба миён меоянд.
Сарвиноз Раҷабова, як зани 34-сола аз ноҳияи Восеъ инак се сол мешавад фарзандашро, ки бо шавҳари собиқаш зиндагӣ мекунад, надидааст.
Вай соли 2011 издивоҷ карда, баъдан як писар таваллуд кард. Мегӯяд шавҳараш бо ӯ муносибати хуб надошт ва латту кӯб мекард.
"Дар хона хушдоманамро, ки маъюб аст, нигоҳубин мекардам. Вай маро дар хиёнат муттаҳам кард ва пайваста ҷанҷолҳо сар мезад. Бародарам ин ҳама азобҳоямро дида, маро аз хонаи шавҳари собиқам гирифта ба хонаамон бурд. Дигар ба он ҷо барнагаштам",- мегӯяд Сарвиноз. Ӯ 6 сентябри соли 2019 расман аз шавҳараш ҷудо шуд ва бо қарори додгоҳ писари 8-солаашро ба падараш додаанд. Сарвиноз мегӯяд, аз ҳамон вақт инҷониб фарзандашро надидааст ва талошҳояш барои ба даст овардани парасторӣ тавассути додгоҳ бенатиҷа будааст.
"Баъди ин чанд маротиба барои дидани писарам рафтам, вале маро роҳ надода, ронданд. Борҳо талош кардам, ки писарамро тавассути додгоҳ баргардонам, аммо натавонистам. Адвокат киро кардам, пули зиёд сарф кардам, аммо ӯ ҳам чизе карда натавонист. Ман фарзандамро гирифта натавонистам, ба беадолатии бузург дучор шудам", - афзуд Сарвиноз.
Вай соли 2011 издивоҷ карда, баъдан як писар таваллуд кард. Мегӯяд шавҳараш бо ӯ муносибати хуб надошт ва латту кӯб мекард.
"Дар хона хушдоманамро, ки маъюб аст, нигоҳубин мекардам. Вай маро дар хиёнат муттаҳам кард ва пайваста ҷанҷолҳо сар мезад. Бародарам ин ҳама азобҳоямро дида, маро аз хонаи шавҳари собиқам гирифта ба хонаамон бурд. Дигар ба он ҷо барнагаштам",- мегӯяд Сарвиноз. Ӯ 6 сентябри соли 2019 расман аз шавҳараш ҷудо шуд ва бо қарори додгоҳ писари 8-солаашро ба падараш додаанд. Сарвиноз мегӯяд, аз ҳамон вақт инҷониб фарзандашро надидааст ва талошҳояш барои ба даст овардани парасторӣ тавассути додгоҳ бенатиҷа будааст.
"Баъди ин чанд маротиба барои дидани писарам рафтам, вале маро роҳ надода, ронданд. Борҳо талош кардам, ки писарамро тавассути додгоҳ баргардонам, аммо натавонистам. Адвокат киро кардам, пули зиёд сарф кардам, аммо ӯ ҳам чизе карда натавонист. Ман фарзандамро гирифта натавонистам, ба беадолатии бузург дучор шудам", - афзуд Сарвиноз.
Дар Тоҷикистон теъдоди занҳое, ки барои аз шавҳари собиқи худ гирифтани фарзандонашон пушти дари додгоҳҳо мераванд, аммо ба чизе муваффақ намешаванд, кам нест.
акс аз: stock.adobe.com
акс аз: stock.adobe.com
Сарвиноз ягона зане нест, ки ба ин ҳолат гирифтор шудааст. Дар Тоҷикистон теъдоди занҳое, ки барои аз шавҳари собиқи худ гирифтани фарзандонашон пушти дари додгоҳҳо мераванд, аммо ба чизе муваффақ намешаванд, кам нест.
Дар робита ба ин, мо ба ҳуқуқшинос Фариддун Шоинбеков муроҷиат кардем, то бифаҳмем, ки раванди парастории кӯдакон чӣ гуна сурат мегирад ва занҳо пас аз талоқ чӣ ҳуқуқҳо доранд?
Дар робита ба ин, мо ба ҳуқуқшинос Фариддун Шоинбеков муроҷиат кардем, то бифаҳмем, ки раванди парастории кӯдакон чӣ гуна сурат мегирад ва занҳо пас аз талоқ чӣ ҳуқуқҳо доранд?
Тартиби талоқ дар Тоҷикистон чӣ гуна аст?
Талоқ ё ба истилоҳи ҳуқуқӣ, бекор кардани ақди никоҳ яке аз роҳҳои қатъи издивоҷ аст. Дар Тоҷикистон ду роҳи қонунӣ муқаррар шудааст – тавассути ниҳоди сабти асноди ҳолати шаҳрвандӣ (САҲШ) ва додгоҳ.
Масалан, агар зану шавҳар аз ақди никоҳи якҷоя фарзандони ноболиғ надошта бошанд ё тарафҳо розӣ бошанд ва нисбат ба ҳамдигар даъво надошта бошанд, пас ба САҲШ-и ҷойи истиқомат аризаи муштарак пешниҳод мекунанд. Пас аз як моҳ ақди никоҳи онҳо бекор карда мешавад (моддаи 42-и Қонуни ҶТ "Дар бораи бақайдгирии давлатии асноди ҳолати шаҳрвандӣ").
Агар яке аз тарафхо розӣ набошад ё зану шавҳар фарзандони ноболиғ дошта бошанд ё тарафҳо нисбат ба ҳамдигар ягон даъво дошта бошанд, масалан дар бораи тақсими моликият, пас никоҳи чунин шахсонро танҳо тавассути додгоҳ бекор кардан мумкин аст. Яке аз тарафҳо дар бораи бекор кардани ақди никоҳ ба додгоҳ ариза менависад. Ба он нусхаи шиносномаи зану шавҳар, нусхаи шаҳодатномаи ақди никоҳ ва пардохтнома (квитансия)-и боҷи давлатӣ ҳамроҳ карда мешавад. Додгоҳ вазифадор аст, ки аризаи мазкурро давоми як моҳ аз рӯзи пешниҳод шуданаш баррасӣ намояд (моддаҳои 21-23-и Кодекси оилаи ҶТ).
Масалан, агар зану шавҳар аз ақди никоҳи якҷоя фарзандони ноболиғ надошта бошанд ё тарафҳо розӣ бошанд ва нисбат ба ҳамдигар даъво надошта бошанд, пас ба САҲШ-и ҷойи истиқомат аризаи муштарак пешниҳод мекунанд. Пас аз як моҳ ақди никоҳи онҳо бекор карда мешавад (моддаи 42-и Қонуни ҶТ "Дар бораи бақайдгирии давлатии асноди ҳолати шаҳрвандӣ").
Агар яке аз тарафхо розӣ набошад ё зану шавҳар фарзандони ноболиғ дошта бошанд ё тарафҳо нисбат ба ҳамдигар ягон даъво дошта бошанд, масалан дар бораи тақсими моликият, пас никоҳи чунин шахсонро танҳо тавассути додгоҳ бекор кардан мумкин аст. Яке аз тарафҳо дар бораи бекор кардани ақди никоҳ ба додгоҳ ариза менависад. Ба он нусхаи шиносномаи зану шавҳар, нусхаи шаҳодатномаи ақди никоҳ ва пардохтнома (квитансия)-и боҷи давлатӣ ҳамроҳ карда мешавад. Додгоҳ вазифадор аст, ки аризаи мазкурро давоми як моҳ аз рӯзи пешниҳод шуданаш баррасӣ намояд (моддаҳои 21-23-и Кодекси оилаи ҶТ).
Молу мулк ва парастории кӯдак пас аз талоқ чӣ гуна тақсим карда мешавад?
Дар қонунгузорӣ мафҳуми "моликияти муштараки зану шавҳар" вуҷуд дорад. Он амволе ҳисобида мешавад, ки дар давраи зиндагии муштарак ба даст оварда шудааст. Ҳуқуқ ба моликияти муштарак танҳо ба зан ё шавҳаре, ки даромад дорад, мутааллиқ намешавад, балки ба ҳамсаре низ тааллуқ дорад, ки дар давоми зиндагии муштарак корҳои хоҷагиро пеш мебарад, фарзандонро тарбия мекунад ва ғайра.
На танҳо моликияти якҷоя ба даст овардашуда, балки моликиятеро, ки яке аз завҷҳо пеш аз ақди никоҳ ба даст овардааст, ҳамчун моликияти умумӣ ҳисоб кардан мумкин аст, агар тарафи дигар исбот кунад, ки дар натиҷаи талошҳои ӯ арзиши моликият ба таври қобили мулоҳиза афзудааст.
Ҳангоми тақсими моликият ҳалномаи додгоҳ бо назардошти манфиатҳои кӯдакони ноболиғ қабул карда мешавад. Ба ибораи дигар, ҳамсаре ки фарзандонаш бо ӯ мемонанд, саҳми бештар мегирад.
Инчунин, ҳангоми тақсими моликият додгоҳ саҳми зану шавҳар, вазъи ҷисмонӣ ва руҳии онҳо, инчунин муносибати онҳо барои беҳтар ё бадтар шудани шароити моликиятро ба эътибор мегирад (моддаҳои 34, 36, 38 ва 39-и Кодекси оилаи ҶТ).
Падару модар барои тарбияи фарзандони худ ҳуқуқи бештарро соҳиб ҳастанд. Аммо баъди талоқ масъалаи муайян кардани ҷойи зисти кӯдак ба миён меояд. Агар дар ин бора байни падару модар созиш ба даст наояд, ин масъаларо додгоҳ ҳал мекунад. Барои ин яке аз волидайн барои муайян кардани ҷойи истиқомати кӯдак ба додгоҳ ариза медиҳад. Додгоҳ ҳангоми баррасии ин масъала манфиати кӯдак, дилбастагӣ ва албатта фикри ӯро ба назар мегирад (қисми 1-и моддаи 63 ва қисми 4-и моддаи 65-и Кодекси оилаи ҶТ).
акс аз: dearmummy.ru
На танҳо моликияти якҷоя ба даст овардашуда, балки моликиятеро, ки яке аз завҷҳо пеш аз ақди никоҳ ба даст овардааст, ҳамчун моликияти умумӣ ҳисоб кардан мумкин аст, агар тарафи дигар исбот кунад, ки дар натиҷаи талошҳои ӯ арзиши моликият ба таври қобили мулоҳиза афзудааст.
Ҳангоми тақсими моликият ҳалномаи додгоҳ бо назардошти манфиатҳои кӯдакони ноболиғ қабул карда мешавад. Ба ибораи дигар, ҳамсаре ки фарзандонаш бо ӯ мемонанд, саҳми бештар мегирад.
Инчунин, ҳангоми тақсими моликият додгоҳ саҳми зану шавҳар, вазъи ҷисмонӣ ва руҳии онҳо, инчунин муносибати онҳо барои беҳтар ё бадтар шудани шароити моликиятро ба эътибор мегирад (моддаҳои 34, 36, 38 ва 39-и Кодекси оилаи ҶТ).
Падару модар барои тарбияи фарзандони худ ҳуқуқи бештарро соҳиб ҳастанд. Аммо баъди талоқ масъалаи муайян кардани ҷойи зисти кӯдак ба миён меояд. Агар дар ин бора байни падару модар созиш ба даст наояд, ин масъаларо додгоҳ ҳал мекунад. Барои ин яке аз волидайн барои муайян кардани ҷойи истиқомати кӯдак ба додгоҳ ариза медиҳад. Додгоҳ ҳангоми баррасии ин масъала манфиати кӯдак, дилбастагӣ ва албатта фикри ӯро ба назар мегирад (қисми 1-и моддаи 63 ва қисми 4-и моддаи 65-и Кодекси оилаи ҶТ).
акс аз: dearmummy.ru
Дар кадом ҳолатҳо танҳо яке аз волидайн метавонад дар зиндагии кӯдак нақш дошта бошад ва дар мавриди ӯ тасмим бигирад?
Дар зиндагӣ ҳолатҳои зиёдеро мушоҳида мекунем, ки танҳо яке аз волидон ба тарбияи фарзандон машғул аст. Агар дар савол масъалаи манъи иштироки яке аз волидон дар тарбияи кӯдак дар назар дошта шуда бошад, пас ин кор танҳо дар сурате имконпазир аст, ки падар ё модар аз ҳуқуқи падару модарӣ маҳрум карда шаванд. Саркашӣ аз пардохти алимент, таҳдид ба ҳаёт ва саломатии кӯдак, таҳдид ба ҳаёти яке аз волидон, муносибати бад бо кӯдак, нашъамандӣ, майзадагӣ ва сӯйиистифода аз ҳуқуқи падару модарӣ метавонанд барои маҳдуд кардан аз ҳуқуқи падару модарӣ сабаб шаванд (моддаи 70-и Кодекси оилаи ҶТ).
Агар яке аз волидайн барои бо ӯ мондан ба кӯдак фишор биёварад, чӣ муҷозот мегирад?
Қарор дар бораи ҷойи истиқомати кӯдак аз тарафи додгоҳ қабул карда мешавад. Он дар асоси манфиатҳои кӯдак, дилбастагӣ ва фикри ӯ қабул мешавад. Қобили зикр аст, ки ҳангоми баррасии чунин парвандаҳо аз ҷониби додгоҳ ба ин раванд мутахассисони мақомоти васояту парасторӣ ҷалб карда мешаванд. Комиссияи махсус таъсис дода мешавад, ки ба ҳайати он омӯзгорон ва равоншиносон шомил буда, бо кӯдак суҳбат мекунанд. Агар аъзои комиссия ошкор кунад, ки яке аз волидон ба кӯдак фишор меоварад, ин ҳолат метавонад ба он волидайн таъсири манфӣ расонад, агар бо истифода аз зӯр фишор оварда бошад, ӯро маҳрум шудан аз ҳуқуқи падару модарӣ таҳдид мекунад (моддаҳои 63 ва 70-и Кодекси оилаи ҶТ).
Ин матлаб дар доираи лоиҳаи IWPR "Amplify, Verify, Engage: Information for Democratisation and Good Governance in Eurasia", ки аз ҷониби ВКХ-и Норвеж маблағгузорӣ мешавад ва лоиҳаи "Рушди расонаҳои нав ва рӯзноманигории рақамӣ дар Осиёи Марказӣ", ки онро Институти инъикоси ҷанг ва сулҳ (IWPR) бо дастгирии Ҳукумати Бритониёи Кабир амалӣ мекунад, таҳия шудааст. Муҳтавои матлаб баёнгари нуқтаи назари расмии IWPR, ВКХ Норвеж ё Ҳукумати Бритониёи Кабир нест.
